معصوم ششم
امام سجاد (ع)
ابومحمد علی بن حسین السجّاد چهارمین امام شیعیان ملقب و مشهور به سجاد و زین‌العابدین که علی اصغر نیز از القاب وی است.در سال ۳۶ سال ۳۸ هجری (صحیح‌ترین قول)و درگذشتهٔ ۱۲یا ۱۸یا ۲۵ محرم سال ۹۵ هجری، پدرش حسین بن علی و مادرش، به اعتقاد بسیاری از شیعیان و تعدادی از سنی‌ها،شهربانو دختر یزدگرد سوم ساسانی (پادشاه ایران) بود. ولی به روایت ابن قتیبه و ابن سعد مادر وی کنیزی از اهالی سند دانسته شده‌است، نام این کنیز را غزاله یا سُلافه آورده‌اند.
کنیه و القاب
کنیهٔ علی بن حسین «ابومحمّد»و «ابوالحسن ثانی»است. القابشان نیز «زین العابدین»، «سجّاد»، «سید العابدین»، «زکی»، «امین» و «ذو الثّفنات» می‌باشد.
در کتابهای متاخر شیعی، او را علی اوسط دانسته و علی اصغر را کودک شیرخواری میدانند که در حادثه کربلا کشته شد. در کتابهای قدیمی تر چون تاریخ یعقوبی که خود شیعی مذهب بود، علی اصغر همین سجاد است. چراکه او ۲۳ سال داشت که کودک دیگر زاده شد و طبعا در طی این ۲۳ سال او را علی اصغر می نامیدند و نه علی اوسط.
پیش از امامت
او دو سال در دوران امامت علی، ۱۰ سال در دوران امامت حسن بن علی (امام دوم شیعیان) و یازده سال در دوران امامت پدرش حسین بن علی زیست.
خلفای معاصر
- یزید پسر معاویه (۶۱- ۶۴ ق)
- عبدالله پسر زبیر (۶۱ - ۷۳)
- معاویه پسر یزید (چند ماه از سال ۶۴)
- مروان پسر حکم (نه ماه از سال ۶۵)
- عبد الملک پسر مروان (۶۵- ۸۶)
- ولید پسر عبدالملک (۸۶- ۹۶)
دوران امامت
با کشته شدن حسین بن علی و با قیام مختار اکثریت شیعیان روی به مختار گردانیدند و مختار نیز قیام خود را به نیابت محمد حنفیه فرزند دیگر علی عنوان می‌کرد. به گفته مادلانگ در دانشنامه اسلامی در این زمان به مدت یک نسل رهبری شیعیان در خارج از دایره فرزندان فاطمه بود. علی بن حسین نیز از فعالیت‌های شیعه دوری گزیده بود و پیروان چشمگیری بسوی خود جذب نکرده بود. از ۵۷ سال زندگی خویش، به مدت ۳۴ سال امام شیعیان بود.
به گفته منابع شیعی مهم‌ترین برنامه‌های علی بن حسین در این دوره بر محورهای زیر استوار بود:
- نشر مبانی اعتقادی و فرهنگی شیعه
- تربیت نیروهای صالح و کارآمد برای تشیع
- افشای چهره امویان
- مبارزه با افکار و اندیشه‌های منحرف
- زنده نگه داشتن یاد و خاطره عاشورا و رساندن پیام آن به مسلمانان
- اگر چه در زمان امامت علی بن حسین مردم بیشتر پیرو ارزشهای خلافت بودند و شرایط مناسبی برای ایشان فراهم نبود؛ با این حال علی بن حسین با تکیه بر احادیث نبوی سیره فقه شیعه را پی ریزی کرد و شرایط را برای بیان جزئیات برای محمد باقر و جعفر صادق فراهم آورد.
او آموزه‌ها و رهنمودهای خویش را در غالب دعا بیان می‌کرد که به «صحیفه سجادیه» معروف است. نویسندگان شیعه «صحیفه سجادیه» را بعد از قرآن و نهج البلاغه غنی‌ترین گنجینه معارف به شمار می‌آورند؛ به طوری که آن را «همتای قرآن»، «انجیل اهل بیت» و «زبور آل محمد» نامیده‌اند. نمونه دیگر دعایی است که به یکی از نزدیکترین یاران خود «ابوحمزه ثمالی» آموخت و در سحرهای ماه رمضان خوانده می‌شود.
فرزندان
شیخ مفید اولاد علی بن الحسین را پانزده نفر دانسته:
- محمد باقر که مادرش امّ عبدالله، فاطمه بنت حسن بن علی بوده.
- عبداالله، دختر او فاطمه مادر اسماعیل پسر جعفر صادق بود.
- حسن
- حسین
- زید
- عمر
- حسین اصغر، نیای مرعشیان
- عبد الرحمن
- سلیمان
- علی (کوچک‌ترین فرزند)، نیای سادات تفرش
- خدیجه
- محمد اصغر
- فاطمه
- علیه
- امّ کلثوم
اصحاب
مشهورترین اصحاب و راویان سجاد عبارت‌اند از:
- ثابت بن دینار معروف به ابوحمزه ثمالی
- ابوخالد کابلی
- یحیی بن ام طویل
- سعید بن جبیر
- سعید بن مسیب
- عمرو بن عبدالله سبیعی
آثار
آن چه از آثار ایشان باقی مانده و تاکنون موجود است، یکی مجموعه دعاها و نیایش های وی است که با عنوان صحیفه سجادیه نامبرده شده است. دیگری رساله ای با عنوان رسالة الحقوق است و همینطور در منابع حدیثی نیز، نقل ها و جملاتی از علی بن الحسین برجای مانده است.
درگذشت
در روایات شیعه آمده‌است که او با زهر ولید بن عبدالملک کشته شد.تاریخ مرگ او ۹۴ یا ۹۵ هجری قمری است؛ گرچه منابع مختلف سال‌های ۹۲، ۹۳، ۹۹ و ۱۰۰ هجری قمری را نیز ذکر کرده‌اند. او در مدینه و در خانه خود درگذشت و در قبرستان بقیع کنار قبر امام حسن مجتبی مدفون است.
http://fa.wikipedia.orgمنبع موضوع:دانشنامه ویکی پدیا
یا صاحب الزمان (عج)